“Want alle vlees is als gras, en alle heerlijkheid des mensen is als een bloem van het gras. Het gras is verdord, en zijn bloem is afgevallen. Maar het Woord des Heeren blijft in der eeuwigheid; en dit is het Woord, dat onder u verkondigd is”
1 Petrus 1:24,25

Het derde kernthema van de Reformatie is Sola Scriptura, ‘alleen de Schrift’. De drieslag van het Sola Gratia, Sola Fide en Sola Scriptura mag niet van elkaar worden losgemaakt. Hier luistert het ene naar het andere en hier behoort het ene bij het andere. Heilig en geestelijk zijn de drie hoofdthema’s van de Reformatie op elkaar betrokken.

Blijft in eeuwigheid
Petrus citeert hier uit Jesaja 40:6-8 en geeft daarbij een korte toepassing. Het gaat over het Woord! De boodschap van God, dat eeuwig blijft en wereldwijd klinkt. Het blijvende staat hier tegenover het vergankelijke. Bloem en gras … het benadrukt de snelle vergankelijkheid van de mens. Het menselijke lichaam is een kwetsbare plant. Vanwege de zonde zijn wij aan dood en graf onderworpen. Onze eer, onze heerlijkheid is vergaan, is achtergebleven in het verloren Paradijs.
Het beeld is ontleend aan de zomerdroogte in Israël. In het voorjaar is het gras prachtig groen, maar als de warme, hete woestijnwind er over gaat verandert het in een dag. Zo broos en vergankelijk is ook ons leven. ‘Want alle vlees is als gras … Maar het Woord des Heeren blijft in der eeuwigheid.’
Wat God eenmaal heeft gesproken blijft eeuwig en onveranderlijk waar. Zo heeft het Woord ook de mensen in Klein-Azië bereikt. En het heeft vrucht gedragen. Want het Woord van God is onder hen verkondigd. De Geest heeft er voor gezorgd dat het goede nieuws in hun hart bekering en geloof heeft gewerkt. Door het levende en onvergankelijke Woord worden geestelijke doden tot leven gewekt. Zij gingen horen naar Gods stem.
Kennen wij het buigen onder het Woord? Buigen onder het vonnis van de Wet? Buigen onder de rijke boodschap van het Evangelie? Door de werking van de Heilige Geest geeft het Woord een nieuwe impuls in het leven van mensen. De oogst van de verkondiging bestaat niet uit een verlept veldboeket of vergeeld gras. Wanneer Gods Woord gehoor vindt, bloeit nieuw leven op!

Door Luther geleerd
In de stille eenzaamheid van zijn torenkamer is Luther gegrepen door het Woord van God en door niets anders dan het Woord van God. Uit overtuiging ging hij de weg van de kerk. Uitermate serieus ging hij de hiërarchische weg in van het klooster. Maar toen hij vrede vond, vond hij die niet in het canonieke recht van de kerk, maar in het Woord. Niet het sacramentsrecht van de kerk, maar het recht van het Woord ging spreken in zijn leven.
Luther was een groot theoloog. Ook een diepe denker. Maar de theologie van de scholastiek bracht geen uitkomst. Het heeft hem zelfs van de vrede afgehouden. Steeds stond Luther voor de tekst: ‘Want de rechtvaardigheid Gods wordt in hetzelve geopenbaard uit geloof tot geloof, gelijk geschreven is: Maar de rechtvaardige zal uit het geloof leven’ (Romeinen 1:17).
Hij bleef maar tegen dit Woord oplopen. Hij liep er helemaal in vast! Op het begrip ‘gerechtigheid’ liep hij uiteindelijk helemaal vast. ‘Gerechtigheid’ betekende in de gedachten van de gangbare uitleg dat je ieder het zijne geeft. Luther kon niet begrijpen dat er gerechtigheid kan zijn door het Evangelie. Dat deze gerechtigheid vrede geeft. Want als gerechtigheid geeft wat de zondaar verdient, dan is hij voor eeuwig verloren.
Luther heeft het zelf verteld, en daar ligt eigenlijk het geheim van het Sola Scriptura, hoe hij tegen die tekst aanbonsde als tegen een gesloten deur, totdat die tekst openging, totdat het Woord openging, en het Woord hem naar binnen trok in de veiligheid van de vrede met God. Om Luthers eigen woorden te gebruiken: ‘het was alsof ik werd wedergeboren, en alsof ik door een open deur het paradijs binnenging.’
Niet door de theologie, niet door de mystiek, maar door de Schrift is Luther daar gekomen.
Luther wist zich in het Woord gevangen! Toen Luther op 31 oktober 1517 zijn 95 stellingen aansloeg, toen hij op 10 december 1520 het canonieke recht buiten de poort in Wittenberg in het vuur wierp, toen hij in 1521 voor de keizer stond … Steeds weet hij zich gebonden aan het Woord van God.
Dit Sola Scriptura was voor Luther niets anders dan het Sola Gratia. Toen hem de deur van het paradijs openging werd hij naar binnen getrokken. Hij is niet naar binnen gestormd, hij heeft die weg zelf niet geopend, hij heeft die deur zelf niet ontsloten, maar de Schrift heeft hem in de geheimen van Gods genade binnengeleid. De wondere werking van Gods Geest deed en doet de kracht van het Woord ondervinden. Wat heeft Luther geworsteld om de Schrift te verstaan. Ook in het Bijbelvertaalwerk. Denk aan zijn verblijf op de Wartburg.
Sola Scriptura: dat was het voor Luther. Dat betekende ook om de Schrift naar de mensen te brengen. Dat was voor hem Christus in het Woord naar de mensen brengen. De kracht van de Reformatie was het Woord. Het Sola Scriptura komt bij alle reformatoren terug. Bij Zwingli, Bucer, Calvijn enz. Dat gaf ook eenheid, want werkelijke, wezenlijk eenheid is er in het ‘alleen de Schrift’.

Betekenis voor ons?
De betekenis van het Sola Scriptura is vandaag nog net zo groot als 500 jaar geleden. Want de kerk is en wordt uit het Woord geboren en niet andersom. Het geeft ook aan dat de belijdenis, de geloofsleer, aan het Woord gebonden is en niet andersom. En verder dat de ervaring, de bevinding altijd opkomt uit het Woord en niet andersom. Het ‘alleen de Schrift’ staat voorop.
In het Woord klinkt Gods stem. En wie Zijn stem hoort, die zal leven. Wat een wonder dat God mensen roept door de verkondiging van Zijn Woord. Calvijn heeft diepe dingen gezegd over het Woord en het getuigenis van de Heilige Geest, waardoor we worden overtuigd van de waarheid. Dan gaan we het Woord geloven niet omdat de kerk het zegt, niet omdat we er bij opgebracht zijn, niet omdat algemene overtuiging ons in het geweten bindt, maar omdat God Zelf het zegt: ‘ik heb het zelf uit Zijn mond gehoord.’
Hoe leven wij bij het Woord? Beseffen we onze vergankelijkheid? Al onze kracht, wijsheid en andere voortreffelijkheid is slechts als het gras. Meer dan een zucht is niet nodig en het gras verdort en de bloem valt af. Gedenk te sterven! Maar het Woord blijft en dat wordt ook in 2017 nog verkondigd. Tot u, tot jou komt de boodschap van het blijvende Woord in alle ernst, welgemeend: ‘geloof in de Heere Jezus Christus en gij zult zalig worden, gij en uw huis.’
Allen die de Heere vrezen weten zich aangewezen op het Woord. Nu hebben we het Woord nog nodig, broodnodig! Maar straks hebben we geen Bijbel meer nodig. Augustinus heeft daarvan gezegd: ‘dan zijn we eeuwig bij het Woord zonder het Woord.’ Dan zullen we Hem kennen Die in het Woord tot ons heeft gesproken, het Woord dat we hier zo lief hebben gekregen met de dichter: ‘Uw Woord kan mij, ofschoon ik alles mis, door zijnen smaak, en hart en zinnen strelen.’

Ds. W. Harinck